در نظام سیاسی آمریکا، همواره تلاش شده است که توازن میان قوای سه‌گانه حفظ شود تا از تمرکز بیش از حد قدرت در دست یک فرد یا یک نهاد جلوگیری شود. با این حال، برخی رؤسای‌جمهور تلاش کرده‌اند دامنه اختیارات خود را به‌ویژه در شرایط بحرانی گسترش دهند. این مسئله در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ اهمیت بیشتری یافته است. ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری خود به اتخاذ سیاست‌هایی شناخته شد که از دید منتقدان، بر افزایش قدرت اجرایی متمرکز بود. از جمله، او بارها با کنگره درگیر شد، قضات دیوان عالی را مطابق با دیدگاه‌های خود منصوب کرد و با نهادهای مستقل دولتی دچار تنش شد. همچنین ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴، پس از یک کارزار انتخاباتی جنجالی که با ادعاهای تقلب در انتخابات قبلی، بسیج گسترده طرفدارانش و مناظرات تند علیه حزب دموکرات همراه بود، بار دیگر توانست برنده انتخابات شود. وی در هفته‌های نخست، با صدور تعداد بی‌سابقه‌ای از دستورات اجرایی، تلاش کرد تا قدرت ریاست‌جمهوری را گسترش دهد. بسیاری از این اقدامات با چالش‌های قانونی مواجه شد و موجب نگرانی بسیاری از سیاستمداران، رسانه‌ها، و حتی بخشی از رأی‌دهندگان جمهوری‌خواه شد.

در این زمینه، مرکز تحقیقات پیو¹ نظرسنجی‌ای انجام داده است تا دیدگاه آمریکایی‌ها را درباره افزایش قدرت ریاست‌جمهوری، به‌ویژه در مورد ترامپ، بررسی کند. این نظرسنجی نشان می‌دهد که بیشتر مردم آمریکا، حتی بخش قابل توجهی از جمهوری‌خواهان، نسبت به گسترش اختیارات ریاست‌جمهوری دیدگاه محتاطانه‌ای دارند و بسیاری از آن‌ها این اقدام را «بسیار خطرناک» می‌دانند. در ادامه، یافته‌های اصلی این پژوهش را که توسط «گابریل بورلی»² گزارش شده است، بررسی خواهیم کرد.

نتایج نظرسنجی مرکز پژوهشی پیو

نظرسنجی جدید مرکز تحقیقات پیو³ نشان می‌دهد که بیشتر آمریکایی‌ها نسبت به گسترش اختیارات ریاست‌جمهوری، چه برای ترامپ و چه برای رؤسای‌جمهور به‌طور کلی، نگرانی عمیقی دارند. ۶۵ درصد بزرگسالان آمریکایی معتقدند که اعطای اختیارات بیشتر به ترامپ برای رسیدگی مستقیم به مشکلات کشور، «بسیار خطرناک» خواهد بود. در مقابل، ۳۳ درصد بر این باورند که اگر ترامپ نگران دخالت‌های کنگره یا دادگاه‌ها در کار خود نباشد، بسیاری از مشکلات کشور می‌توانند به‌صورت مؤثرتری حل شوند. حتی بیشتر آمریکایی‌ها (۷۸ درصد) زمانی که سؤال به‌طور کلی درباره اختیارات تمامی رؤسای‌جمهور مطرح می‌شود، ابراز نگرانی بیشتری درباره افزایش قدرت اجرایی رئیس‌جمهور دارند.

همچنین یک نمودار مقایسه‌ای نشان می‌دهد که بیشتر آمریکایی‌ها، اما نه بیشتر جمهوری‌خواهان، بر این باورند که اعطای اختیارات بیشتر به ترامپ «بسیار خطرناک» است. ۹۰ درصد از دموکرات‌ها و افراد متمایل به حزب دموکرات افزایش قدرت اجرایی ترامپ را «بسیار خطرناک» می‌دانند. در حالی که ۵۹ درصد از جمهوری‌خواهان و افراد متمایل به حزب جمهوری‌خواه بر این باورند که اگر ترامپ نگران دخالت‌های کنگره یا دادگاه‌ها در کار خود نباشد، بسیاری از مشکلات کشور می‌توانند به‌صورت مؤثرتری حل شوند.

به‌علاوه، جمهوری‌خواهانی که هویت حزبی قوی‌تری دارند، حمایت بیشتری از گسترش قدرت ترامپ نشان می‌دهند. ۷۸ درصد از جمهوری‌خواهانی که خود را «به‌شدت» وابسته به حزب جمهوری‌خواه می‌دانند، معتقدند که کشور می‌تواند با افزایش قدرت ترامپ، مشکلات خود را به شکل مؤثرتری حل کند. در مقابل، این میزان در میان جمهوری‌خواهانی که وابستگی «کمتری» به حزب دارند ۴۶ درصد و در میان افراد «مستقل» که گرایش جمهوری‌خواهانه دارند، ۴۷ درصد است.

پیو در ادامه این پرسش را مطرح کرده است که آیا گسترش اختیارات ریاست‌جمهوری به‌طور کلی خطرناک است؟ در پاسخ، بیشتر جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها، درباره گسترش قدرت رؤسای‌جمهور تردید دارند، اما این دیدگاه بسته به حزب حاکم تغییر می‌کند. نمودار خطی حاضر نشان می‌دهد که نگرش حزبی نسبت به قدرت ریاست‌جمهوری بسته به رئیس‌جمهور وقت تغییر می‌کند.

بر این اساس، «جمهوری‌خواهان» اکنون نسبت به سال گذشته کمتر احتمال دارد که گسترش قدرت ریاست‌جمهوری را منفی بدانند. زمانی که جو بایدن، رئیس‌جمهور دموکرات، در قدرت بود، بیش از سه‌چهارم جمهوری‌خواهان معتقد بودند که گسترش قدرت اجرایی بسیار خطرناک است. در حال حاضر، تنها ۶۶ درصد از جمهوری‌خواهان معتقدند که افزایش قدرت ریاست‌جمهوری خطرناک است که مشابه میزان نگرانی آن‌ها در بیشتر دوران نخست ریاست‌جمهوری ترامپ است. در حالی که «دموکرات‌ها» اکنون بیشتر نگران گسترش اختیارات ریاست‌جمهوری هستند؛ به‌طوری که ۸۹ درصد از دموکرات‌ها معتقدند که اعطای اختیارات بیشتر به رؤسای‌جمهور خطرناک است. این عدد مشابه نظرات دموکرات‌ها در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ است، اما ۱۷ درصد بیشتر از میزان نگرانی آن‌ها در سال گذشته (دوران بایدن) است.

نتیجه‌گیری

یافته‌های مرکز تحقیقاتی پیو نشان می‌دهد که بیشتر مردم آمریکا نسبت به افزایش قدرت اجرایی رئیس‌جمهور، به‌ویژه در مورد دونالد ترامپ، نگرانی جدی دارند. این یافته‌ها بیانگر وجود یک شکاف عمیق در نگرش‌های حزبی درباره میزان اختیارات رئیس‌جمهور است. دموکرات‌ها به‌صورت گسترده‌ای با افزایش قدرت اجرایی مخالف‌اند؛ در حالی که جمهوری‌خواهان ـ  به‌ویژه کسانی که به‌شدت با این حزب همذات‌پنداری می‌کنند ـ تمایل بیشتری به گسترش قدرت رئیس‌جمهور، به‌ویژه در دوران ترامپ، دارند. این مطالعه نشان می‌دهد که نگرش‌ها نسبت به قدرت رئیس‌جمهور تا حد زیادی تحت‌تأثیر «موقعیت حزبی» و «شخص رئیس‌جمهور» وقت قرار دارد. زمانی که دموکرات‌ها در قدرت هستند، جمهوری‌خواهان مخالفت بیشتری با افزایش اختیارات ریاست‌جمهوری‌اند و زمانی که جمهوری‌خواهان در قدرت باشند، عکس این اتفاق رخ می‌دهد. این تغییرات، نشانه‌ای از الگوی حزبی متزلزل و اولویت‌های سیاسی مبتنی بر  ارزیابی حزبی از موقعیت قدرت را در ایالات متحده نشان می‌دهد. از طرفی، این داده‌ها نشان می‌دهند که بخش عمده‌ای از مردم ایالات متحده ـ از طرفداران هر دو حزب ـ نگران تمرکز بیش از حد قدرت در دست یک فرد هستند. این نگرانی، برخاسته از اصول اساسی دموکراسی آمریکایی است که بر تفکیک قوا، کنترل و توازن میان نهادهای حکومتی تأکید دارد. با این حال، اختلافات حزبی و تغییرات سیاسی مداوم ممکن است مسیر آینده سیاست‌های اجرایی در آمریکا را پیچیده‌تر کند. به بیان دیگر، با روی کار آمدن مجدد دونالد ترامپ، شرایط سیاسی و حزبی در آمریکا محل نزاع اقشار مختلف مردم و نخبگان سیاسی قرار گرفته است.

اطلاعات روش‌شناسی پیمایش

تاریخ انجام پیمایش: ۲۷ ژانویه تا ۲ فوریه ۲۰۲۵.

جامعه آماری: جمعیت بزرگسالان آمریکا.

نمونه آماری: ۵۰۸۶ از اعضای پانل روند‌های آمریکای⁴ (یک پانل نظرسنجی آنلاین) است که از طریق نمونه‌گیری تصادفی ملی از آدرس‌های مسکونی انتخاب شده‌اند. به این ترتیب، تقریباً تمامی بزرگسالان ایالات متحده شانس انتخاب شدن در این نظرسنجی را داشته‌اند.

نویسندگان یادداشت؛

علی داوری

محمدمهدی صحبتی